Làm ngược!

Phan Minh Ngọc Điều đáng để ý ở đây là quy trình làm chính sách ngược, nếu có thể nói vậy, của NHNN. Thông thường, lãi suất và tỷ giá tiền đồng đều phụ thuộc phần lớn vào mức lạm phát ở Việt Nam. Và đến lượt nó, lạm phát lại phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của NHNN nới lỏng hay thắt chặt hơn. Thành thử, trước khi có thể hạ lãi suất, ổn định tỷ giá thì lạm phát phải được khống chế và hạ đi một đôi điểm phần trăm so với mức ngày nay. Điều này có thể thực hiện được bằng cách thắt chặt thêm chính sách tiền tệ của NHNN, tức giảm bớt tốc độ tăng cung tiền. Nay, trong cách làm hiện tại của NHNN, hình như cung tiền với lãi suất và tỷ giá chẳng có mấy liên can, còn lạm phát cứ như là một nhân tố khách quan (ngoài tầm can thiệp của NHNN), và có vẻ như NHNN tiêu cực ngồi chờ, nếu lạm phát giảm thì mới giảm lãi suất. Hoặc giả lãi suất là một yếu tố phi thị trường, NHNN muốn cắt giảm thì cứ thế mà “ra lệnh” cho thị trường phải cắt giảm, và sẽ thành công? Cách tư duy ngược này (hy vọng trên thực tại không phải vậy), chắc chắn sẽ còn làm cho nền kinh tế đấu bị rối loạn bởi các mệnh lệnh hành chính, phi thị trường. Tỉ dụ quy định trần lãi suất, sự “quyết liệt vào cuộc” ổn định tỷ giá bằng các biện pháp rắn và hành chính, có công an tham dự; có sự tố cáo lẫn nhau trong nội bộ hệ thống nhà băng (khi một nhà băng nào đó mua đô la hoặc huy động/cho vay với lãi suất vượt trần...). Trong khi đó, nền móng cơ bản giữ ổn định cho cả hệ thống tài chính là chính sách tiền tệ mà cụ thể là cung tiền không được phân tích, mổ xẻ thấu triệt làm cơ sở cho mọi quyết định can dự lạm phát, lãi suất, tỷ giá ở Việt Nam. Từ phân tích căn bản nói trên có thể thấy, triển vọng có hạ được lãi suất và ổn định tỷ giá được hay không đa số sẽ phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của NHNN, mà cụ thể là tăng trưởng cung tiền ở mức bao lăm phần trăm. Nhưng cần lưu ý rằng, NHNN tuy là chủ thể thực hiện chính sách tiền tệ nhưng nhân tố chi phối chính đối với chính sách tiền tệ của NHNN chính là đích tăng trưởng GDP của Chính phủ. Một khi đích tăng trưởng GDP vẫn ở mức tham vọng và được Chính phủ “quyết liệt” thực hiện, thì chính sách tiền tệ của NHNN chẳng thể tránh khỏi phải nới rộng thêm so với mức cẩn trọng cần có. Từ đó có thể làm lung lay nền tảng cho lãi suất và tỷ giá ổn định, buộc NHNN phải viện đến các giải pháp phi kinh tế như đã nói ở trên. Tất nhiên còn nhiều yếu tố khác tác động đến lạm phát và tỷ giá, nhưng những nhân tố như tổng cầu vẫn còn yếu hay sự quản lý giá cả bằng các biện pháp hành chính... Sẽ có tác dụng phần nào góp phần thực hiện được các mục tiêu đặt ra cho năm 2014 của NHNN, nhưng không thể lạm dụng chúng mãi được.