GS Ngô Đức Thịnh - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa VN, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và bảo tàng văn hóa tín ngưỡng VN: Quan niệm vụ lợi của tầng lớp thâm nhập nặng vào đời sống tín ngưỡng

Người ta giắt vào tay tượng phật, ném vào hậu cung, quăng bất cứ nơi nào có bát hương, rải cả ở đường đi - như ở một đoạn cáp treo ở chùa Hương. Điều này chỉ có thể giải thích bằng sự thiếu hiểu biết về văn hóa tâm linh. Cái gốc của sự lộn xộn hiện giờ, tạo nên sự rối loạn của hành vi tín ngưỡng - đó là sự thậm nhập nặng của quan niệm vị lợi của từng lớp bây giờ vào đời sống tín ngưỡng. Bên cạnh đó có cả sự thiếu hụt nhận thức về tín ngưỡng và lễ hội. Tình trạng vị lợi này có ở cả người đi lễ và cả các tổ chức đạo tín ngưỡng. ´ Ông giải thích thế nào về tâm lý của người đi lễ phải đưa “tận tay” ngốc thì mới có cảm giác yên tâm? - tại đây Các cụ ngày xưa đã nói quý nhất là tấm lòng chứ không phải vật phẩm, cỗ bàn, tiền bạc, “của cho không bằng cách cho”. Bên cạnh đó, còn có một góc cạnh thực tiễn - là không ít nhà đền, nhà chùa có nhiều nguồn thu, nên có vẻ không tôn trọng tiền giọt dầu (tiền cung tiến lẻ) như ngày xưa, vì nếu coi trọng tham khảo thì người ta phải hướng dẫn cho người hành lễ hiểu và làm đúng. ´ Vậy, theo ông, chúng ta cần phải làm thế nào để xóa bỏ được những hình ảnh người đi lễ đặt tiền lẻ (tiền giọt dầu) phản cảm như giờ? - Tín ngưỡng là một kho tri thức của nhân loại, phải học mới biết được. Khoảng 6 thập niên chúng ta bị đứt đoạn về truyền thống tín ngưỡng, nên bây chừ Đồ du lịch phần lớn chúng ta thực hành tín ngưỡng theo cách không có tri thức và với một tâm thế có lẫn cả tham, sân, si - điều hết sức tránh với những người đến cửa chùa; đi lễ với suy nghĩ rất lạ - là phải có nhiều tiền, nhiều đồ mã thì phật, thánh mới “chứng” cho; đôi khi đi lễ mà chẳng biết lễ ai, cứ thấy bát hương là lao đến khấn, vái. Có nơi, nhà chùa giảng giải là không cần nhiều tiền, cần nhất là tấm lòng thành và tùy vào cảnh ngộ của mình mà ứng xử, nhưng không nghe... Do phuot Vì thế, muốn đổi thay được tình hình thì đòi hỏi từ cả hai phía: Những người đi chùa và nhà đền, nhà chùa phải cùng đổi thay nghĩ suy, hành động có văn hóa. Đặc biệt, chỉ khi nào chủ thể văn hóa (nhà đền, nhà chùa) có tinh thần thì mới chấn chỉnh được. Trọng tâm của tôi có CLB đạo mẫu, chỉ có các thanh đồng mới thuyết phục được các con nhang, môn sinh trong việc đốt đồ mã sao cho vừa đúng với truyền thống tín ngưỡng, vừa tránh được tình trạng “đồng đua”, “đồng đú”. - Xin cảm ơn ông!